Банан (Musa)

Вышыня бананавага дрэва ў тропіках дасягае 10-12 м. Для вырошчвання ў хатніх умовах існуюць гатункі-карлікі, якія вырастаюць не больш за 2 м. Даўжыня лісця 1,5-2 м, шырыня 30-50 см. Іх пчаткі вельмі шчыльна прылягаюць адзін да аднаго , утворваючы такім чынам ствол расліны (псеўдасцябло). Уласна сцябло (рызома) знаходзіцца пад зямлёй. Мае шарападобным форму і паралельна выконвае функцыі карэння. Суквецце выходзіць з сярэдзіны псеўдасцябла, адміраючага пасля пладанашэння. 

Бананавае дрэва зусім не з'яўляецца дрэвам. Гэта травяністая шматгадовая расліна.

Тэрмін жыцця рызомы кожнага бананавага дрэва каля 40 гадоў. На месцах засыхаючых псеўдасцеблаў вырастаюць новыя. У прамысловых маштабах бананы размножваюць дзяленнем рызомы, гэта значыць адсаджваюць прыкаранёвыя атожылкі. Так поўнасцю захоўваюцца ўсе гатункавыя якасці. Расліны вырашчаныя з насення выкарыстоўваюць у дэкаратыўных мэтах. Іх плады, часцей за ўсё, для ўжывання ў ежу непрыдатныя.

Ў хаце аматары вырошчваюць як гатункі бананаў з вельмі смачнымі пладамі, так і дрэўцы, якія служаць упрыгожваннем інтэр'еру. Сярэдняя вышыня такіх раслінаў 2-2,5 м, а некаторых карлікавых гатункаў 1-1,5 м. Да першых адносяцца: Завостраны банан; банан Кавендыш карлікавы; банан Кавендыш суперкарлік; Кіеўскі карлік; Кіеўскі суперкарлік. 

Атрымаць плод банана ва ўмовах пакоя можна толькі пры  адпаведным даглядзе. Дэкаратыўныя разнавіднасці: Аксаміцісты банан; Лавандавы банан; Кітайскі карлік; Ярка-чырвоны банан. Гэтыя гатункі вельмі хораша квітнеюць і могуць даваць невялікія, неядомыя плады.

Для самастойнага атрымання насення з пакупнога банана запатрабуецца выканаць наступныя дзеянні: Банан з лупінай жоўтага колеру змяшчаюць у поліэтыленавы пакет да поўнага яе пацямнення. Чысцяць мякаць ад скуркі і разразаюць яе ўздоўж да ўзроўня асяродку. Вострым прадметам здабываюць насенне з мякаці і раскладваюць яго па папяровай сурвэтцы. 

Да пасадкі прыдатнае толькі насенне круглай формы. Плоскія экзэмпляры трэба адабраць ды выкінуць.

Для аддзялення ад мякаці насенне добра прамываюць. Атрыманы матэрыял заліваюць цёплай вадой і так пакідаюць на 2-3 содняў. Зноў добра прамываюць і прасушваюць.

Далей насенне прарошчваць, для чаго патрабуецца інэртны субстрат. Падыдзе сфагнум ці какос, якія можна набыць у адмысловых крамах. Субстрат абавязкова стэрылізуюць парай. Пасля астывання змешваюць з перлітам і паліваюць растворам марганцоўкі.

У выпадку немагчымасці набыцця субстрат з раслінных валокнаў можна выкарыстоўваць сумесь з крупназерністага пяску і торфу (3:1). Прарошчваюць насенне банана такім чынам: Дно ёмістасці высцілаюць дрэнажным матэрыялам. Па-над размяшчаюць пласт субстрату таўшчынёй 5-6 см. Насенне ўціскаюць у субстрат і добра паліваюць. Абалонка насення банана вельмі шчыльная, таму перад прарошчваннем варта парушыць яе цэласнасць. Гэта можна зрабіць пасродкам расцірання паміж лістамі наждачнай паперы, драпаннем абалонкі іголкай або неглыбокімі надпіламі манікюрнай пілачкі. Галоўнае - не пашкодзіць ядро.

Дзеля захавання вільгаці ўладкоўваюць цяплічку з поліэтылену. Днём падтрымліваюць тэмпературу ў межах +27..+33°C, а ў начны час +20..+25°C. Прарае насенне доўга -ад 2-х да 3-х месяцаў. Для ліквідацыі цвілі, якая можа з'явіцца за гэты час, дастаткова правесці апрацоўку субстрата перманганатам калію.

Дзеля вырошчвання бананавай расліны бяруць верхні пласт (5-7 см) глебы з-пад ляшчыны, бярозы, ліпы і акацыі. Да набранай такім чынам зямлі дадаюць пясок, перагной і попел у суадносінах 10:2:1:0,5 адпаведна. Увесь склад змешваюць і гартуюць у духоўцы. Дно гаршчка высцілаюць дрэнажным матэрыялам. Па-над ім насыпают ўвільготнены пясок, а ўжо затым прыгатаваны грунт.

Каб гаршчок не прымыкаў ушчыльную да паддону можна пакласці паміж імі некалькі невялікіх камянёў або рашотку. Такі прыём дазволіць паветру бесперашкодна пранікаць да каранёў. Прарослае насеньне заглыбляюць у глебу не больш, чым на 2 см, прысыпаюць і добра паліваюць. Пасля таго як банан падрасце і карані "завалодаюць" усёй прасторай гаршчка, яго перавальваюць у ёмістасць пабольш.

Дагляд за бананам у пакоі складаецца з выканання наступных рэчаў:

- Рэгулярнае рыхленне глебы

- Паліў. Яго трэба праводзіць нячаста, але багата. Індыкатарам служыць падсыханне верхняга (1-2 гл) пласта грунту ў гаршчку.

- Апырскванне. У зімовы перыяд гэта робяць 1 раз на тыдзень, а ўлетку штодня.

- Падтрыманне тэмпературнага рэжыму. Прымальная тэмпература для банана +25..+30°C. Пры +15 ° C рост і развіццё расліны моцна запавольваюцца.

- Асвятленне. Банану падыдуць толькі паўднёвыя і ўсходнія бакі ў пакоі. У зімовы час трэба забяспечыць дадатковае падсвятленне.

- Падкормка. Уносіць угнаенне варта рэгулярна. Падыдзе біягумус, настой травы.

Вырошчванне банана з насення - справа клопатная. Затое пасля ўсіх старанняў, можна будзе атрымліваць асалоду і здзіўляць сяброў прыгожай экзатычнай раслінай, якая, магчыма, стане галоўным упрыгожваннем жылля.