Паліў - адзін з найважнейшых фактараў, які ўплывае на рост і здароўе нашых зялёных гадаванцаў. Бо менавіта з паліву расліны атрымліваюць неабходную для іх жыццядзейнасці ваду, якая нясе ім пажыўныя рэчывы. Вада прымае ўдзел і ў фотасінтэзе, і ва ўсіх іншых метабалічных працэсах расліны. Важна ўнесці дастатковую колькасць вады, каб расліна не адчувала недахопу ў вільгаці, але не меньш важна не пераўвільгатняць зямлю, што можа прывесці да загнівання каранёў. У кожнай расліны свае запатрабаванні ва вільгаці, і яны могуць змяняцца ў залежнасці ад вонкавых умоваў і стана самой расліны. Часта пачаткоўцы кветкаводы задаюць адно і тое ж пытанне: "Колькі разоў на тыдзень і якой колькасцю вады трэба паліваць расліну?" Адназначнага адказу на гэтае пытанне быць не можа.
- Асветленасць. Чым ярчэй святло (па запатрабаваннях дадзенай расліны, не выходзячы за адаптыўныя межы), тым больш інтэнсіўны фотасінтэз і вышэйшы тэмп росту, а значыцца вышэйшае запатрабаванне расліны ў вільгаці. Такім чынам, грунт прасыхае хутчэй і частата паліву ўзрастае. Калі расліне бракуе святла, яно прыпыняецца ў росце, запатрабаванне ў вадзе памяншаецца, і паліваць яго прыйдзецца радзей.
- Тэмпература навакольнага асяроддзя. Чым цяплей, тым больш інтэнсіўна працякаюць усе жыццёвыя працэсы расліны, і тым вышэй запатрабаванне ў вадзе. Аднак з надыходам спякоты, пры тэмпературы вышэй +28, у шматлікіх раслінаў можа прыпыняцца рост, запатрабаванне вільгаці пры гэтым таксама можа скараціцца. Па меры зніжэння тэмпературы ніжэй оптымуму падае хуткасць і інтэнсіўнасць метабалізму, а разам з гэтым і запатрабаванне ў вадзе, патрабуецца меншая колькасць паліву. Пры тэмпературы грунта ніжэй +10оС карані шматлікіх пакаёвых раслінаў практычна не здольныя спажываць ваду.
- Склад і аб'ём грунту. Чым большы аб'ём грунту і меньшая яго сітаватасць, тым даўжэй ён будзе прасыхаць. Вельмі важна пасадзіць расліну ў аптымальны грунт, які адпавядае запатрабаванням пэўнай расліны, і даць аб'ём не большы, чым які неабходны для звычайнага росту. Толькі пры такіх умовах атрымаецца правільна падабраць рэжым паліву. Калі земляны ком нашмат перавышае аб'ём каранёў і грунт вельмі шчыльны, гэта часцяком прыводзіць да застою вады і пераўвільгатнення.
- Вільготнасць паветра. Чым сушэйшае паветра, тым болей расліна губляе вільгаці праз лісце, і тым болей адчувае запатрабаванне ў каранёвай вільгаці. У атмасферы вільготнага паветра выпарэнне змяньшаецца.
- Паветраабмен. Пры моцным току паветра лісце выпараюць больш вільгаці, запатрабаванні ў паліве павялічваюцца.
- Стан расліны. Калі расліна знаходзіцца ў стане адпачынку, яго запатрабаванне ў вадзе скарачаецца. Перад перыядам спакою неабходна паступова скарачаць паліў, а пры выхадзе з яго - паступова павялічваць. У выпадку хваробы (асабліва каранёў) расліна спажывае менш вільгаці.
Гэтыя фактары вельмі рухомыя, могуць мяняцца не толькі ад сезону да сезону, але і літаральна на працягу некалькіх дзён, таму неабходна праяўляць назіральнасць.
Каб не памыліцца з частатой паліву, варта арыентавацца на стан грунту, ступень яго вільготнасці.
Колькасць палівання залежыць ад тых жа фактараў. Пажадана ўносіць мінімальную колькасць вады, якая будзе падтрымліваць патрэбную вільготнасць субстрату і не прывядзе да перасушвання. Лішак вады, які выйшаў у паддон пасля паліву, неабходна зліць праз 15-30 хвілін апасля. Небяспечны малы і часты паліў, калі вада не даходзіць да ўсіх каранёў - гэта можа прывесці да перасыхання кома ўнутры гаршчка і абязводжвання расліны.
Важным ёсць таксама забяспячэнне доступу паветра да каранёў расліны. Калі палівы настолькі частыя, што сітавіны грунту амаль увесь час запоўненыя вадою, то карані ў адсутнасці паветра не змогуць усмоктваць ваду, і складаюцца вельмі спрыяльныя ўмовы для загнівання каранёў. Расліны значна лягчэй пераносяць невялікае перасушванне, чым рэгулярнае пераўвільгатненне.
Набываючы расліну, абавязкова звярнеце ўвагу на яго патрэбнасці ў вадзе ў розныя перыяды гадавога цыклу. Карысна прачытаць аб натуральных умовах яе вырастання, каб разумець, наколькі вільготным трэба падтрымліваць грунт. Расліну паліваюць па неабходнасці, а не проста рэгулярна. Яна сама падкажа час паліву, паглынуўшы каранямі ваду і асушыўшы грунт да вызначанай ступені.
Расліны, якія патрабуюць сталай вільготнасці, варта паліваць часта і багата, пакідаючы ваду ў паддоне. Такіх раслінаў няшмат, да іх можна аднесці балотных насельнікаў, прыстасаваных жыць у стаячых водах, напрыклад, цыперус, мангравая расліна бругіеру.
Расліны, якія патрабуюць умерана вільготнага грунту і не церпяць перасушвання, паліваць варта адразу пасля падсыхання верхняга пласту грунта. У гэтую групу ўваходзіць мноства пакаёвых раслінаў - большасць пальмаў, ароідныя, папараці, міртавыя, азаліі, гібіскусы ды інш. Рэгулярны і ўмераны верхні паліў дазволіць падтрымліваць ком заўсёды злёгку вільготным. Для такіх раслінаў можна выкарыстоўваць гаршчкі з аўтапалівам.
Расліны, якія аддаюць перавагу часткова ці цалкам прасыхаючаму грунту, паліваюць рэдка, але багата, каб вада дайшла да ўсіх карэньчыкаў, і расліны змаглі папоўніць свае запасы вады. Сюды можна аднесці кактусы і сукулентныя расліны, драцэны, юкі, нуліны, заміякулькас, многія віды архідэй. У залежнасці ад стадыі росту і пары года, яны могуць патрабаваць рознай ступені падсушвання субстрата, ад некалькіх сантыметраў зверху і да самага дна. Для такіх раслінаў не рэкамендуецца выкарыстоўваць чыгуны з аўтапалівам.
Каб правільна паліваць, трэба дакладна ацэньваць ступень прасыхання грунту. Самы просты спосаб - паспрабаваць рукой яго паверхню і наколькі атрымаецца ўглыб. Такі спосаб падыдзе для раслінаў, у якіх дапушчальнае прасыханне толькі верхняга пласту. У раслінаў у невялікіх гаршчках ступень вільготнасці лёгка ацэньваць па вазе, паднімаючы чыгун - прасохлы грунт значна лягчэй вільготнага. Для кантролю на першую пару можна акуратна даставаць ком з гаршчка, не парушаючы яго цэласнасці. Для буйных раслінаў, што патрабуюць грунтоўнай прасушкі глебы, зручна карыстацца драўлянымі палачкамі, пратыкаючы імі камяк да дна гаршчка. У продажы ёсць і спецыяльныя прыборы для вызначэння ступені вільготнасці грунта.
Тэмпература вады для паліву павінная быць прыкладна роўнаю тэмпературы памяшкання альбо на 2-5 градусаў цяплей, але не вышэй за +30. Паліў занадта лядоваю вадою - гэта вялікі стрэс для расліны, ён можа паслужыць сігналам наступу неспрыяльных умоваў і стаць чыннікам скідання лісця.
Расліны, якія знаходзяцца ў стане спакою ў прахалодных умовах, паліваюць прахалоднаю вадою, каб не выклікаць іх ранняе абуджэнне.
Часам практыкуецца паліў гарачаю вадою для стымуляцыі квітнення. Але гэта таксама занадта вялікі стрэс для расліны, які можа скончыцца яе гібеллю.
Якасць вады - не менш важны фактар здароўя расліны. Для палівання большасці раслінам цалкам падыходзіць пітная вадаправодная вада. Для асоба адчувальных да соляў кальцыя відаў можна рэкамендаваць паліў кіпячонаю вадою. Ваду кіпяцяць некалькі хвілінаў, даюць у імбрычку астыць і акуратна зліваюць з асадку (солі кальцыя пры кіпячэнні часткова выпадаюць на дно). Можна выкарыстоўваць чыстую дажджавую або адталую ваду. Не варта выкарыстоўваць для паліву сталовую бутыляваную ваду - яна часта мае падвышанае ўтрыманне соляў, якія карысныя для чалавека, але шкодныя для раслінаў. З акуратнасцю трэба ставіцца да вады са свідравінаў ды студняў, пажадана папярэдне зрабіць яе хімічны аналіз.
Вадаправодную ваду абавязкова адстойваюць, каб вызваліць яе ад хлору. Для ачысткі вады ад хлору можна прымяняць вугальныя фільтры. Выкарыстоўваць іёнаабменныя фільтры не рэкамендуецца, паколькі вада насычаецца іёнамі натрыю, шкоднымі для раслінаў. Кіпячэнне таксама вызваляе ваду ад хлору. Для паліву можна выкарыстоўваць зменную ваду з акварыўмаў - яна цёплая, адстаяная і ўзбагачаная прадуктамі жыццядзейнасці рыб, якія з'яўляюцца добрым арганічным угнаеннем.
Трэба правільна паліваць расліны зверху грунта. Расліны ў прыродзе атрымліваюць ваду з ападкамі. Пры верхнім паліве вада раўнамерна змочвае грунт, апускаючыся ўніз пад дзеяннем сілы цяжару да каранёў, несучы з сабою раствораныя солі. Пры паліванні зверху прасцей ацэньваць ступень вільготнасці грунту, тады як паліў знізу можа прывесці да пераўвільгатнення ніжніх каранёў і перасыхання верхніх.
Ёсць шэраг раслінаў, якія маюць вельмі адчувальныя да вады кропкі росту, клубні ці лісце, іх часта рэкамендуюць паліваць з паддона. Але нават гэтыя расліны раз у некалькі паліваў варта акуратна праліваць зверху. Ніжні паліў дапушчальны для раслінаў, пасаджаных у маленькія гаршчкі, для якіх паліў зверху бывае цяжкім, напрыклад, мініятурных сенполій. Дзеля такіх раслінаў часта выкарыстоўваюць спецыяльныя маты для паліву.
Пры паліве раўнамерна размяркоўвайце ваду па ўсёй паверхні землянога кома, не ліце ў адно месца. Непажадана змочваць ствол расліны, пападаць на лісце.
Часта вонкавыя прыкметы перасушвання і пераўвільгатнення грунту выяўляюцца на раслінах аднолькава, паколькі ў абодвух выпадках пакутуюць карані.
Страта тургора лісцем можа быць выкліканая як недастатковым палівам, так і пераўвільгатненнем. Іншая прычына - паліў занадта халоднаю вадою ці астуджэнне кома. Пры перасушванні праліце расліну багата некалькі разоў, апырсніце крону цёплай вадой. Калі грунт не ўбірае ваду, то паліце невялікімі порцыямі з інтэрваламі ў некалькі хвілінаў і пакіньце ваду ў паддоне на паўгадзіны. Пры моцным перасушванні тарфянога субстрату, калі вада не ўбіраецца, варта прамачыць ком апусканнем гаршчка цалкам у ваду на некалькі хвілінаў.
У выпадку пераўвільгатнення акуратна дастаньце камяк з гаршчка, абгарніце ў папяровыя ручнікі альбо газету, каб лішак вады ўвабраўся. Пакіньце прасыхаць ком на паветры на некалькі дзён, затым вярніце ў гаршчок.
Пры пераахаладжэнні перастаўце расліну ў цёплае месца, паліце і апырсніце цёплаю вадою.
Карычневыя плямы на лісці таксама могуць з'явіцца як ад перасыхання каранёў, так і ад сістэматычнага іх пераўвільгатнення і гніення. З узнаўленнем нармальнага рэжыму паліву, калі захворванне не зайшло занадта далёка, карані могуць паступова аднавіцца, і новых плямаў з'яўляцца не будзе, але старыя, натуральна, не знікнуць. Для больш хуткага аднаўлення каранёў можна ўжываць Цыркон ў канцэнтрацыі 4 кроплі на 1 л вады, пад корань і па лісці, але не часцей аднаго раза на тыдзень.
Поўная замена грунта ў лёгкіх выпадках не рэкамендуецца, досыць акуратна выдаліць бачныя гнілыя карані без разбурэння кома і прыпудрыць таўчоным драўняным вуглём. Пры моцнай паразе каранёў можа запатрабавацца грунтоўнае абразанне гнілых каранёў і замена грунта на перліт і памяшчэнне расліны на рэанімацыю ў цяплічку з высокаю вільготнасцю паветра. Але такія кардынальныя меры трэба прымяняць толькі ў крайніх выпадках.
Правільны паліў - заклад здароўя вашай расліны!